Hitit çivi yazısı, Hitit dilini yazmakta kullanılan çivi yazısıdır. Millattan önce 2. bin yıldan kalma çivi yazısı ile yazılmış Hititçe metinler, kil tabletler halinde korunmuştur.
Hititliler tarafından kullanılan çivi yazısı, büyük ölçüde Eski Asur medeniyetinden alınmıştır. Rüster ve Neu tarafından yayımlanan Hethitisches Zeichenlexikon (HZL), Eski Asur belgelerinde kullanılan 600 çivi yazısı formuna karşılık, Hitit belgelerinde kullanılan 375 çivi yazısı formu listelemektedir. Bunların 11 tanesi Hurri ve Hatti belgelerinde de görülür. İşaretlerin yarısına yakınının hece değeri vardır. Geri kalanları ise tüm kelimeyi temsil eden logogram ve ideogramlardan oluşur.
Hitit çivi yazısı işaretleri 3 farklı formda görülebilir: Heceleri belirten hece yazısı, Akadca'dan alınan Akadogramlar ya da Sümerce'den alınan Sümerogramlar. Akadogram ve SÜmerogramlar bu dillerden alınma işaretler olmakla birlikte, kullanım esnasında Hitiçe karşılıklarıyla okunurlar. Geleneksel olarak transliterasyon esnasında;
Bu nedenle, örneğin GI işareti üç şekilde translitere edilebilir; Hitiçe gi (ya da ge), Akadca QE-RU-UB, Sümerce GI ya da belirteç olarak kullanıldığında <sup>GI</sup> olarak.
Hitit hece yazısı, tek ünlüden oluşan hecelerden (V), ünsüz ile başlayan ünlü seslerden (CV), ünlü ile başlayan ünsüz seslerden (VC) ya da başında ve sonunda ünsüz bulunan ünlülerden (CVC) oluşur. Bu sistemde b, p, d, t, g, k, ḫ, r, l, m, n, š, z ünsüzleri, a, e, i, u ünlüleriyle ya da ya (=I.A ), wa (=PI ) ve wi (=wi<sub>5</sub>=GEŠTIN ) heceleriyle birlikte kullanılabilir.
a |
e |
i |
u , ú |
b- | p- | d- | t- | g- | k- | ḫ- | l- | m- | n- | r- | š- | w- | y- | z- | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
-a | ba | pa | da | ta | ga | ka | ḫa | la | ma | na | ra | ša | wa | ya | za |
-e | be | pé, pí | de, di | te | ge, gi | ke, ki | ḫe , ḫé | le, li | me , mé | ne , né | re, ri | še | ze , zé | ||
-i | bi | ti | ḫi | mi | ni | ši | wi<sub>5</sub> | zi | |||||||
-u | bu, pu | du | tu | gu | ku | ḫu | lu | mu | nu | ru | šu , šú | zu |
-b | -p | -d | -t | -g | -k | -ḫ | -l | -m | -n | -r | -š | -z | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
a- | ab, ap | ad, at | ag, ak | aḫ, eḫ, iḫ, uḫ | al | am | an | ar | aš | az | |||
e- | eb, ep, ib, ip | ed, et, id, it | eg, ek, ig, ik | el | em, im | en | er, ir | eš , | ez, iz | ||||
i- | il | in | iš | ||||||||||
u- | ub, up | ud, ut | ug, uk | ul | um | un | ur , úr | uš | uz |
Belirteçler telaffuz edilmeyen, ama bir ismin durumunu ya da doğasını betimleyen Sümerogramlardır. Örneğin <sup>URU</sup>Ḫa-at-tu-ša () kelimesindeki <sup>URU</sup> belirteci, Hattuşa'nın bir şehir olduğunu belirtmek için kullanılır. Bu kelime başındaki <sup>URU</sup> olmadan, "Hattuşa" olarak telaffuz edilir.
Orijinal kaynak: hitit çivi yazısı. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page